بورس در دو هفته نیمه‌تعطیل، باز است

سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا با اعلام جزییاتی از تشدید محدودیت‌های دو هفته آینده و عدم تعطیلی بانک‌ها خبر داد که این به معنای عدم تعطیلی بورس است.

به گزارش خبرنگار اقصادی علیرضا رئیسی بعد از جلسه ستاد ملی مبارزه با کرونا با اعلام اینکه از شنبه آینده برای دو هفته حداقل 25 مرکز استان و همه کلان شهرها مشمول محدودیت‌های شدید هستند، گفت: از اول آذرماه به جز شغل‌های سطح یک مانند مراکز تهیه مایحتاج، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، بیمارستان، مطب، داروخانه، همه مشاغل تعطیل هستند و ادارات تا حداکثر یک سوم کارکنان حق حضور دارند. و ثبت نام بورس کاهش می یابد . 

سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا افزود: بانک ها هم در سطح یک مشاغل بوده و طی دو هفته تعطیل نخواهند بود.و آموزش بورس کاهش یافته است . 

شایان ذکر است روز گذشته رئیس سازمان بورس با اشاره به احتمال تعطیل شدن دو هفته‌ای تهران گفت اگر تعطیلی بانک‌ها توسط هیات دولت بطور رسمی اعلام شود، بورس هم تعطیل خواهد شد. این در حالی است که قرار است بانک‌ها با حداقل نیرو کار را ادامه دهند و به تبع آن بازار سرمایه نیز تعطیل نمی شود.و کد بورسی صادر خواهد شد  ..  .

بازگشت پرقدرت شاخص بورس به کانال ۱.۳ میلیون واحد

شاخص بورس در جریان معاملات امروز بازار سرمایه، دقایقی پیش با ثبت رشد بیش از ۲۶هزار واحدی، ارتفاع یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار واحد را پس گرفت.

به گزارش خبرنگار اقتصادی در جریان معاملات امروز بازار سرمایه شاخص بورس لحظاتی پیش با ثبت رشد بیش از 26هزار واحدی از ارتفاع یک میلیون و 300 هزار واحد گذر کرد.و ثبت نام بورس افزایش یافت .

این در حالی است که تا به این لحظه بیش از 3میلیارد و 170میلیون سهم  کد بورسی و حق تقدم نیز به‌ارزشی بالغ بر 3هزار و 70میلیارد تومان در 333هزار نوبت توسط معامله‌گران دست به دست شده است.

بیشترین اثر مثبت بر صعود و رکوردشکنی شاخص بورس هم تا به این لحظه توسط شرکت‌های ملی صنایع مس ایران،  فولاد مبارکه اصفهان و صنایع پتروشیمی خلیج فارس رقم خورده است.

این گزارش می‌افزاید: در بازارهای فرابورس نیز تاکنون با ثبت دادوستد 827میلیون ورقه به‌ارزش بیش از 1262میلیارد تومان در 217هزار نوبت، شاخص فرابورس رشد 195واحدی را تجربه کرده و در ارتفاع 16هزار و 291واحد قرار گرفته است. آموزش بورس در این موردضروری است .

لیستی از عرضه اولیه‌های جدید در بورس

با وجود آنکه در نیمه نخست امسال رئیس جمهور وعده داده بود که حتی هفته‌ای دو نوبت سهامداران کد بورسی شاهد عرضه اولیه باشند اما چند ماهی می‌شود که هیچ عرضه اولیه‌ای در بورس انجام نشده است. با این حال همچنان لیستی از عرضه اولیه‌های محتمل وجود دارد که شاید در آینده نزدیک انجام شوند.

آخرین خبر درباره عرضه اولیه به 20 آبان ماه امسال برمی‌گردد. مجید نوروزی، معاون امور ناشران شرکت بورس در خصوص شرکت‌هایی که آماده عرضه در بازار سهام هستند اعلام کرد: در حال حاضر سهام شش شرکت بزرگ و متوسط در بازار دوم بورس تهران درج شده ودر مرحله عرضه اولیه هستند. این شرکت‌ها عبارتند از:

ـ شرکت صنعت غذایی کوروش (سرمایه ۳.۰۰۰ میلیارد ریال)

ـ شرکت تأمین سرمایه تمدن (سرمایه ۵.۵۰۰ میلیارد ریال)

ـ شرکت سپید ماکیان (سرمایه ۱.۰۰۵ میلیارد ریال)

ـ شرکت فرآوری معدنی اپال کانی پارس (سرمایه ۲۰.۰۰۰ میلیارد ریال)

ـ شرکت سرمایه‌گذاری مدیریت سرمایه مدار (سرمایه ۲.۳۰۰ میلیارد ریال)

ـ شرکت پتروشیمی بوعلی سینا (سرمایه ۳.۵۰۰ میلیارد ریال).

پیش از این،آموزش بورس لازم است و  در 11 آبان ماه اعلام شده بود که  یک شرکت دیگر در بورس، درج نماد و یک گام به عرضه اولیه نزدیک شد. احتمالا در آینده نزدیک سهامداران شاهد عرضه اولیه شرکت پتروشیمی بوعلی سینا خواهند بود.و ثبت نام بورس افزایش یافته .

در همین روز مدیر عامل شرکت توسعه سرمایه و صنعت غدیر (هلدینگ سیمان غدیر) نیز از عرضه سهام این شرکت در بازار دوم فرابورس تا پایان پاییز امسال، خبر داد. موضوعی که به نظر می‌رسد روند توقف عرضه‌های اولیه شکسته شود.

علاوه بر این، پیش از این هم تجارت‌نیوز لیستی از عرضه اولیه‌های در انتظار را منتشر کرده بود.

استقلال و پرسپولیس، پتروشیمی‌های الوند و بوعلی، شرکت پالایشی ستاره خلیج فارس، شرکت حمل و نقل ریلی رجا، پتروشیمی اروند، شرکت تامین‌سرمایه تمدن، شرکت صنایع غذایی کورش، شرکت اوپال پارسیان سنگان، شرکت چوب خرز کاسپین، فروشگاه شهروند و روزنامه همشهری از مهمترین عرضه‌ اولیه‌های احتمالی پاییز امسال خواهند بود. با این حال طبق آخرین اخبار به نظر می‌رسد از میان این لیست عرضه اولیه غکورش از همه نزدیکتر باشد.

از سوی دیگر طبق آخرین اطلاعات بزرگترین عرضه اولیه امسال یعنی ستاره خلیج فارس احتمالا در زمستان امسال انجام خواهد شد.

سرمایه‌گذاری غیرمستقیم بهترین شیوه برای تازه‌واردان به بورس

خبرگزاری آریا - برای سرمایه‌گذارانی که فرصت زیادی برای آشنایی با بازار سرمایه ندارند و به نوعی یا وقت، تجربه و دانش کافی را ندارند، شیوه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از طریق قراردادهای شرکت‌های سبدگردانی یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک پیشنهاد می‌شود.و آموزش بورس لازم است .
به گزارش خبرگزاری آریا، سیاوش وکیلی، مدیر روابط عمومی سازمان بورس و اوراق بهادار با انتشار یادداشتی اظهار کرد: اگرچه 54 سال از زمان تصویب قانون بورس اوراق بهادار در کشورمان می گذرد، اما باید به این نکته توجه داشت که بخش زیادی از توسعه بازار سرمایه با تصویب قانون بازار اوراق بهادار در سال 1384 و ابلاغ سیاست های کلی اصل 44 در این سال‌ها همراه بوده است.و ثبت نام بورس کاهش داشته است . 
بورس ایران در مقابل بورس‌های دنیا نوپا به حساب می‌آید، اما در طول همین مدت اندک فعالیت، از نظر تنوع ابزارها و نهادهای مالی و نیز از لحاظ حجم و گردش معاملات، رشد و توسعه قابل ملاحظه ای داشته است؛ بنابراین توصیه می شود سرمایه گذاران در سرمایه‌گذاری فقط به معاملات خرید و فروش سهام بسنده نکنند و از همه قابلیت های معاملاتی این بازارها بهره ببرند.
در بخش زیادی از تاریخ 50 ساله بازار سرمایه، تنها ابزار معاملاتی بازار، معاملات سهام و حقدم تقدم شرکت ها – آن هم در قالب محدود - بوده که سیاست سرمایه گذاران تنها می توانست buy-and-hold-and sell تعریف شود اما اکنون ابزارهای مالی رشد قابل توجهی پیدا کرده است.
اکنون در مجموع دو بورس اوراق بهادار و دو بورس کالایی کشور حدود 40 ابزار و قرارداد وجود دارد که به سرمایه گذاران کد بورسی توصیه می شود از همه قابلیت‌های این ابزارها استفاده کنند، چرا که سهامداران می توانند از بابت رشد و هم از افت قیمت‌ها به سود آوری برسند یا خود را در برابر نوسانات قیمت ها بیمه کنند. ابزارهای معاملاتی دو بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران شامل سهام، حق تقدم سهام، آتی و آتی سبد سهام، اختیار معامله سهام و فروش تعهدی است که بسیاری از آن ها همانند دنیا قابلیت معامله در بازارهای دو طرفه یا two-sided-market را به سرمایه گذاران می دهد.
بازارهای اوراق بهادار برای سرمایه گذارانی که محافظه کارتر هستند و تمایل به نرخ های سود بدون ریسک یا کم ریسک را دارند انواع ابزارهای درآمد ثابت یا fixe income شامل اوراق مرابحه و مرابحه عام، اسناد و اوراق خزانه، اوراق مشارکت، خرید دین، رهنی، وکالت و وکالت عام، اجاره، ساخت، منفعت، استصناع و گواهی سپرده را در جعبه ابزار مالی خود دارد، این ابزارها از حیث تنوع نسبت به سایر بازارهای مالی کشورهای اسلامی کم نظیر هستند.
در بورس‌های دنیا برای سرمایه‌گذارانی که فرصت زیادی برای آشنایی با بازار سرمایه را ندارند و به نوعی یا وقت، تجربه و دانش کافی را ندارند، شیوه سرمایه‌گذاری غیر مستقیم یا Indirect investment پیشنهاد می شود که در ایران نیز این موضوع در قابل قراردادهای شرکت های سبدگردانی یا صندوق های سرمایه گذاری مشترک دنبال می شود، سرمایه گذاران می توانند در انواع صندوق های سرمایه گذاری نظیر صندوق در سهام، درآمد ثابت، مختلط، املاک و مستغلات، کالایی، پروژه، جسورانه، خصوصی و اختصاصی سرمایه گذاری غیر مستقیم داشته باشند.
در بورس های کالایی که مخاطبین تخصصی‌تر را دنبال می کند نیز قراردادهای نقد، نسیه، سلف و کشف پرمیوم و ابزارهای گواهی سپرده کالایی، سلف استاندارد، اوراق حق امتیاز و اوراق ظرفیت نیز موجب شده این بورس ها دیگر بازارهایی مبتنی بر تحویل یا market-based delivery نباشند و به عنوان بزرگترین مرجع برای قیمت گذاری و معامله بسیاری از فلزات اساسی و محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی تعریف شوند.
مخاطبین بسیار تخصصی نیز می توانند از معاملات همزمان در بازارهای نقد، آتی، اختیار معامله بر روی کالاها استفاده کنند که در این خصوص سال هاست استراتژی های معاملاتی زیادی توسط تحلیلگران مالی در دنیا نوشته شده است.
به نظر می رسد اکنون که 50 سال از فعالیت بازار سرمایه کشورمان می گذرد، فرصت مناسبی باشد تا هم سازمان بورس و همه ارکان زیرمجموعه اعم از بورس ها، مدیریت فناوری بورس، شرکت های کارگزاری، شرکت های ارائه دهنده خدمات نرم افزاری همانند OMS و شرکت های پردازش اطلاعات مالی به توسعه ابزارهای مالی به شکل جدی و متمایز نگاه کنند و همچنین سرمایه گذاران همه قابلیت های این ابزارها را بدانند و از آن استفاده کنند

کد مطلب:

توصیه به سهام داران برای متضرر نشدن در بورس

یک کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: سرکوب قیمت‌ها توسط دولت خبری منفی برای بازار سهام است و به روند نزولی شاخص سرعت بیشتری می‌بخشد. از این رو به سهامداران  کد بورسی  پیشنهاد می‌شود بخشی از دارایی‌های خود را به دارایی‌های تعدیل‌شونده با تورم اختصاص دهند تا سرمایه آنها بعد از تصمیمات دولتمردان با شوک و هیجان منفی مواجه نشود.

 محمد گرجی آرا کارشناس بازار سرمایه، در تحلیلی در روزنامه دنیای‌اقتصاد گفته، آموزش بورس ضروری است و ترس سهامداران از ادامه‌دار شدن ضرر و زیان شرایط نامتعادلی را برای بازار سهام رقم زده است؛ اما این شرایط قطعا پایدار نخواهد ماند.

او اظهار کرده، با توجه به شرایط تورمی جامعه و فرصت‌های سرمایه‌گذاری بازارهای رقیب به‌نظر می‌رسد بازار سهام به مرور به تعادل برسد. اگر بازار در شرایطی که قیمت‌ها کاهش یافته است، با خرید و استقبال سهامداران رو‌به‌رو نشود، اتفاق دیگری نمی‌تواند جریان معاملات را تغییر دهد. قیمت‌ها از جذابیت خاصی برای خرید برخوردارند و اگر موضوع افزایش نرخ بهره به‌طور کامل منتفی شود، راه بازگشت بازار هموار خواهد شد.

به گفته این گارشناس بازار سرمایه، تجربه نشان می‌دهد هرگاه دست دولت از قیمت‌گذاری دستوری کوتاه و نقش دولت در کنترل قیمت‌ها کمرنگ شود، سهامدار با اعتماد بیشتری جذب بازار سهام می‌شود و آرامش به بازار برمی‌گردد. در این میان باید تعریف دقیقی از بازگشت بازار انجام شود. بازگشت شاخص به معنای رشد شارپ و سریع شاخص نیست.و ثبت نام بورس کاهش داشته است . 

او بیان کرده، در حال حاضر برخی سهام از وضعیت بنیادی مناسبی برخوردارند و گزینه‌های اصلی برای جهت‌دهی مثبت به شاخص محسوب می‌شوند، بازدهی مناسبی را برای سهامداران‌شان به ارمغان می‌آورند.

گرجی آرا اظهار کرده، شرکت‌هایی که EPSمحور هستند و توانایی خلق سود مناسبی دارند، از جذابیت بسیاری برای سرمایه‌گذاری برخوردارند. باتوجه به کاهش انتظارات تورمی، در یک سال بازدهی ۵۰ درصدی خواهند داشت که نسبت به بازارهای دیگر می‌تواند گزینه اول سرمایه‌گذاری باشد. نتیجه انتخابات آمریکا نیز در بلندمدت پیامد مثبتی برای بازار سهام خواهد داشت و معاملات سهام صنایع خودرو و گروه‌های خدمات بندری بعد از گشایش سیاسی احتمالی وارد فاز جدیدی می‌شوند و روند دادوستدها را تغییر می‌دهند.

او افزوده، در شرایطی که بازار با اصلاحات قیمتی شدید دست‌وپنجه نرم می‌کند، نگرانی‌هایی وجود دارد. افزایش نرخ بهره و ورود دولت به قیمت‌گذاری دستوری دو سناریویی است که اگر توسط دولت در اقتصاد اجرا شود، عملا از جیب سهامدار به جیب دلال نقدینگی تغییر مسیر می‌دهد. سرکوب قیمت‌ها توسط دولت خبری منفی برای بازار سهام است و به روند نزولی شاخص سرعت بیشتری می‌بخشد. از این رو به سهامداران پیشنهاد می‌شود بخشی از دارایی‌های خود را به دارایی‌های تعدیل‌شونده با تورم اختصاص دهند تا سرمایه آنها بعد از تصمیمات دولتمردان با شوک و هیجان منفی مواجه نشود.

صعود شاخص ادامه دار است ؟

سهامداران بعد از کاهش هیجان‌های موجود در بورس، شاهد بهبود وضعیت بازار در هفته جاری هستند که روند صعودی شاخص بورس در دو روز اخیر نشان‌دهنده حرکت بازار طبق پیش‌بینی‌ها است.

بازار هفته گذشته تحت تاثیر تحولات سیاست خارجی در مسیر نزولی قرار گرفت و با حدود پنج درصد افت به معاملات سومین هفته آبانماه پایان داد.

با مشخص شدن نتیجه انتخابات آمریکا، ریسک سیستماتیک بازار سرمایه کاهش یافته است، بنابراین از اواسط هفته گذشته شاهد کاهش هیجان‌های موجود در معاملات این بازار بودیم و حتی در روز چهارشنبه فضای بازار به سمت بهبود نسبی پیش رفت و شاخص بورس در مسیر صعودی قرار گرفت.

کاهش سرعت در خروج نقدینگی از بازار و جذابیت قیمت سهام کد بورسی  بعد از حدود سه ماه اصلاح، موقعیت مناسبی را برای سرمایه گذاری دوباره در این بازار و ورود نقدینگی‌هایی که اکنون در اختیار سهامداران قرار گرفته ایجاد کرده است، این موضوع نیازمند بازگشت اعتماد به سهامداران است که از نظر کارشناسان بازار بهتر است این اعتمادسازی از طریق مسوولان صورت گیرد.

در چند وقت اخیر اکثر کارشناسان و سهامداران حاضر در بازار پیشنهاد‌هایی را برای بهبود وضعیت بازار داشتند که در نهایت در ادامه معاملات هفته گذشته، معاون شرکت بورس تهران از از ابلاغ دو تصمیم جدید در بازار مبنی بر فراهم شدن امکان انجام معاملات و خرید و فروش سهام به صورت روزانه و نیز کاهش زمان پیش گشایش بازار به ۱۵ دقیقه خبر داد که این موضوع توانست تا حدودی امید دوباره را به این بازار بازگرداند.

کاهش شتاب در روند نزولی بازار سهام

«امیرعلی امیرباقری»به روند معاملات بورس در بازار هفته گذشته اشاره کرد و افزود: بازار هفته گذشته طبق پیش بینی‌ها پیش رفت و همچنان به روند اصلاحی خود ادامه داد، اما باید این نکته را مدنظر قرار داد که شیب اصلاح شاخص بورس در هفته گذشته مانند دوران ریزشی چند وقت اخیر نبود و شاهد کاهش در شتاب روند نزولی بازار بودیم.و ثبت نام بورس افزایش یافته است . 

امیرباقری با بیان اینکه به مرور می‌توان اصلاح زمانی شاخص بورس را جایگزین اصلاح قیمتی کرد، گفت: اصلاح قیمتی شاخص بورس با شیب بسیار تند به لحاظ زمانی و قیمتی در حال نزدیک شدن به نقطه حمایتی خود است و بعد از آن به احتمال زیاد بازار وارد اصلاح زمانی می‌شود.

وی اظهار داشت: آموزش بورس بسیار ضروری است و  طبق پیش‌بینی‌های انجام شده اکنون با توجه به متغیر‌های بنیادی در اقتصاد کشور، انتظار روند صعودی با شیب تند در بازار وجود ندارد و بازار سرمایه اکنون بیش از آنکه نیازمند روند قوی باشد نیازمند ثبات قیمتی است تا کف‌سازی معقولی صورت گیرد و بعد از آن براساس چشم انداز اقتصادی شاهد حرکت صعودی شاخص بورس باشیم.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه، این اتفاق به زودی در بازار رخ نمی‌دهد و چیزی که اکنون بازار نیاز دارد، مقوله ثبات قیمتی است که باید بازار هر چه زودتر به آن دست یابد.

توقف در روند صعودی قیمت ارز

وی با بیان اینکه اکنون نرخ ارز یکی از مهمترین مقولاتی است که بازار به آن نیاز دارد، گفت: بررسی تاریخی و عوامل بنیادین اقتصاد کلان نشان می‌دهد که به احتمال زیاد روند صعودی قوی در بازار ارز متوقف می‌شود.

امیرباقری به احتمال ورود نرخ ارز به فرآیند اصلاحی و فرسایشی اشاره کرد و افزود: با تغییر انتظارات شاهد سرازیر شدن دلار‌های خانگی به بدنه بازار خواهیم بود که همین امر باعث اصلاح قیمتی در کنار اصلاح زمانی در بازار ارز می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد وجود همبستگی میان بازار سهام و بازار ارز است، زیرا بازار سرمایه در تلاش برای تطبیق خود با تورم انتظاری است.

وی افزود: زمانی که نرخ ارز وارد فضای اصلاحی شود به مرور فضای رکودی جایگزین فضای تورمی می‌شود و همین امر ممکن است باعث ادامه اصلاح در بدنه بازار سرمایه شود.

امیرباقری معتقد است، در صورت چنین اتفاقی، اصلاح زمانی بیشتر از اصلاح قیمتی در بدنه بازار پررنگ می‌شود و زمینه ایجاد حرکت فرسایشی در معاملات بازار فراهم خواهد شد.

تفکیک راه سهام از یکدیگر

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه تفکیک راه سهام از یکدیگر نکته‌ای است که باید در وضعیت کنونی بازار مورد توجه قرار گیرد، گفت: سهام موجود در بازار از این به بعد براساس صورت‌های مالی خود، کمتر تحت تاثیر هیجان موجود در بازار قیمت‌گذاری می‌شوند.

وی با بیان اینکه بازار سرمایه از این به بعد حرفه‌ای‌تر پیش می‌رود و فضای حاکم در بازار تحلیلی‌تر می‌شود، گفت: تا زمانی که بازار در مسیر صعودی قرار داشت جریان نقدینگی برای هماهنگ شدن با تورم و حفظ شدن قدرت خرید به سمت هر سهمی پیش می‌رفت، زیرا در آن زمان کلیت بازار صعودی و فضا تورمی بود.

به گفته امیرباقری، اکنون اگر در بازار شاهد چرخش فضای تورمی به فضای رکودی باشیم، راه سهام بر اساس عملکرد آن‌ها از یکدیگر جدا می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه ارزش شرکت‌ها در زمان وجود تورم و چشم انداز افزایش نرخ ارز براساس «ارزش جایگزینی» قیمت‌گذاری می‌شوند، اظهار داشت: زمانی که فضای موجود در بازار وارد ثبات اقتصادی می‌شود شرکت‌ها براساس عملکرد و سودآوری آن‌ها قیمت‌گذاری می‌شوند و در زمان تحلیل، EPS شرکت‌ها جایگزین دارایی آن‌ها می‌شود.

وی با بیان اینکه براساس پیش‌بینی‌هایی که برای میان‌مدت و بلندمدت صورت گرفته است انتظار می‌رود در اقتصاد کشور با تورم سنگینی مواجه نباشیم، گفت: تورم تا سال آینده بیشتر در کشور دوام نمی‌آورد و بعد از آن جای خود را به فضای رکودی می‌دهد، انتظار داریم از این به بعد فضای حاکم در بازار، تحلیل‌محور شود و روند صعودی پرشتابی را در کلیت بازار در کوتاه‌مدت شاهد نباشیم.

تاثیر مثبت رشد کامودیتی‌ها (مواد معدنی) بر بدنه بازار سهام

امیرباقری افزود: در بازار جهانی، همچنان رمز ارز‌ها با توجه به شرایط اقتصاد کلی و بیانه فدرال رزرو از اقبال برخوردارند و در مسیر رشد قیمتی قرار دارند.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: با توجه به نوسان قیمت نفت و فلزات در بازار هفته گذشته و نیز ثبات قیمتی اکنون و چشم انداز نزولی شاخص دلار انتظار می‌رود قیمت جهانی طلا در میان مدت و بلندمدت با سیاست‌های انبساطی که فدرال رزرو ارائه داده است افزایش یابد، این سیاست‌ها منجر به تضعیف شاخص دلار و رشد کامودیتی‌ها در میان‌مدت و بلندمدت خواهد شد.

وی ادامه داد: بازار سهام دلارمحور است و بخش عمده‌ای از بازار را شرکت‌هایی تشکیل می‌دهند که براساس درآمد ارزی فعالیت دارند که این موضوع باعث تاثیر مثبت رشد کامودیتی‌ها بر بدنه بازار سهام خواهد شد.

امیرباقری با اشاره به اینکه این اتفاق در کوتاه‌مدت رخ نمی‌دهد، اما در میان‌مدت و بلندمدت با تضعیف شاخص دلار و افزایش سهام کامودیتی‌ها شاهد افزایش و ثبات قیمتی در این گروه‌ها خواهیم بود، افزود: در صورتی که نرخ دلار داخلی اصلاح کند با انتظار رشدی که در سهام کامودیتی محور به دلیل افزایش قیمت‌های جهانی وجود دارد این اثر خنثی می‌شود و گروه کامودیتی محور در میان مدت و بلندمدت مورد اقبال سهامداران قرار خواهد گرفت.

این کارشناس بازار سرمایه به سهامداران توصیه کرد و گفت: به سهامداران پیشنهاد می‌شود با توجه به اینکه فضای بازار در حال حرفه‌ای شدن است و راه سهام از یکدیگر جدا می‌شود، به طور حتم برای سرمایه‌گذاری در این بازار از افراد با مجوز قانونی و دارای تخصص استفاده کنند، به صورت مستقیم وارد این بازار نشوند و چیدمان پرتفوی سهامداری را براساس ریسک و بازده تغییر دهند.

قرارداد سوآپ یا سواپ چیست؟

سوآپ (SWAP) چیست؟

سوآپ در لغت به‌معنای معامله کد بورسی پایاپاى، معاوضه، عوض‌کردن، مبادله‌کردن و جانشین‌کردن آمده و در اصطلاح، توافقی بین دو طرف برای معاوضه جریان نقدی در آینده (با دو نوع پرداخت متفاوت) است. اولین سواپ در سال ۱۹۸۱ میلادی بین شرکت IBM و بانک جهانی صورت گرفت. هرچند سابقه طراحی و ابداع سوآپ (swaps) نسبت به سایر مشتق‌های مالی کمتر است، اما اهمیت آن کم نیست. به عبارت دیگر، چنانچه اندازه بازار سوآپ را موردتوجه قرار دهیم، شاید بتوان آن را نسبت به سایر مشتق‌های مالی پراهمیت‌تر دانست. درواقع، سوآپ توافقی است بین دو طرف تا مجموعه‌ای از جریان‌های نقدی آتی را با یکدیگر معاوضه کنند. در اکثر مواقع، یک‌طرف سواپ مبالغی را برحسب یک متغیر تصادفی نظیر نرخ بهره، نرخ ارز، بازده آموزش بورس و یا قیمت یک کالا پرداخت می‌نماید. این پرداخت‌ها به پرداخت‌های متغیر (variable) یا شناور (floating) موسوم است. طرف دیگر سوآپ ممکن است مبالغی را به صورت ثابت و یا شناور بر پایه‌یک متغیر تصادفی دیگر پرداخت نماید. در حالی‌که در قراردادها و پیمان‌های آتی و نیز  اختیار معامله از عبارت خریدار و فروشنده برای طرفین معامله استفاده می‌گردد، در مورد سوآپ چنین ادبیاتی چندان رایج نیست. در عوض، در سواپ یک‌طرف معامله به عنوان پرداخت‌کننده برحسب نرخ شناور (یا متغیر) و طرف دیگر به عنوان پرداخت‌کننده برحسب نرخ ثابت شناخته می‌شود. البته، در برخی از قراردادهای سوآپ، هر دو طرف معامله برحسب نرخ شناور به طرف مقابل پرداخت می‌نمایند.

ویژگی‌های قراردادهای سوآپ

معمولاً قراردادهای سوآپ شامل یک مجموعه از جریان‌های نقدی است. درواقع، ثبت نام بورس لازم است و سواپ حالت کلی‌تر پیمان‌های آتی است که در آن به‌جای یک پرداخت با مجموعه‌ای از پرداخت‌ها مواجه هستیم.  بنابراین، می‌توان سوآپ را به عنوان مجموعه‌ای از پیمان‌های آتی در نظر گرفت. در هنگام انعقاد سوآپ هیچ پولی بین طرفین معامله ردوبدل نمی‌شود. بنابراین، ارزش سواپ در زمان شروع آن معادل صفر است. البته سوآپ‌های ارزی از این قاعده مستثنی هستند، در سوآپ‌های ارزی طرفین معامله در هنگام انعقاد سوآپ، مبلغ فرضی قرارداد (notional principal) را برحسب ارزهای مختلف با یکدیگر رد و بدل می‌کنند. همانطور که پیشتر اشاره شد، در سوآپ طرفین معامله مجموعه‌ای از جریان‌های نقدی را معاوضه می‌کنند، بنابراین ما با تاریخ‌های پرداخت یا تاریخ‌های تسویه (settlement date) متعدد سر‌وکار داریم. به دوره زمانی بین دو تاریخ تسویه، دوره تسویه (settlement period) می‌گویند. به استثنای سوآپ‌های ارزی، در دیگر انواع سوآپ، مبالغی که در تاریخ‌های تسویه بین طرفین سوآپ ردوبدل می‌شود برحسب ارز یکسان است.  بنابراین، طبیعی است که طرفین سوآپ، خالص مبالغ پرداختی را ردوبدل نمایند. در مورد سوآپ ارزی، مبالغ پرداختی در تاریخ‌های تسویه برحسب ارزهای مختلف می‌باشد، درنتیجه هر یک از طرفین سوآپ به صورت مجزا مبالغی را برحسب ارز موردنظر پرداخت می‌نماید و تسویه خالص کاربردی ندارد. تسویه قراردادهای سوآپ معمولاً به صورت نقدی است، تحویل فیزیکی دارایی پایه در مورد قراردادهای سوآپ کمتر است. قراردادهای سوآپ همیشه دارای یک تاریخ خاتمه (termination date) مشخص می‌باشد. در تاریخ خاتمه آخرین پرداخت توسط طرفین سوآپ صورت می‌گیرد. تاریخ خاتمه را می‌توان مشابه تاریخ انقضاء در سایر انواع قراردادهای مشتقه در نظر گرفت. قراردادهای سوآپ در بازار خارج از بورس  و برحسب نیازهای خاص طرفین قرارداد معامله می‌شود. مشابه سایر قراردادهای مشتقه خارج بورسی، قراردادهای سوآپ نیز در معرض ریسک نکول قرار دارد. هر بار که یکی از طرفین سوآپ نسبت به انجام تعهد خود مبنی بر پرداخت مبلغی که بر عهده اوست به طرف مقابل قصور کند، این ریسک عینیت می‌یابد. درواقع می‌توان گفت، قراردادهایی همچون سوآپ در معرض ریسک اعتباری هستند.

خاتمه دادن به سوآپ

همان‌طور که قبلاً اشاره شد، سوآپ دارای یک تاریخ خاتمه یا تاریخ انقضای مشخص است. در برخی موارد ممکن است یکی از طرفین سوآپ تمایل داشته باشد تا زودتر از تاریخ انقضاء از سواآپ خارج شود. این امر مشابه آن است که شخص دارنده  اوراق قرضه بخواهد قبل از سررسید اوراق، آن را بفروشد و یا اینکه دارنده اختیار معامله بورسی و یا قرارداد آتی بخواهد قبل از تاریخ انقضاء آن را بفروشد. خروج از سوآپ قبل از تاریخ انقضاء به شیوه‌های مختلف امکان‌پذیر است. قرارداد سواپ برحسب ارزش فعلی خالص جریان‌های نقدی آتی که طرفین باید در آینده ردوبدل کنند دارای ارزش بازاری معینی بوده که در طول عمر سوآپ قابل‌محاسبه است. به عنوان مثال، اگر ارزش بازاری سواپ برای یکی از طرفین معامله ۱۲۵ هزار دلار باشد، وی می‌تواند در صورت موافقت طرف مقابل با دریافت مبلغ مذکور از وی، به قرارداد خاتمه بخشد. این روش موجب می‌شود تا قرارداد سوآپ برای هر دو طرف پایان پذیرد. در هر صورت، خاتمه دادن به قرارداد سواپ به شیوه اخیر نیازمند جلب موافقت طرف مقابل قرارداد است. در هنگام عقد قرارداد سوآپ می‌توان چنین رویکردی را برای خاتمه زودتر از موعد سوآپ پیش‌بینی نمود. رویکرد دیگری که برای خاتمه زودتر از موعد قرارداد سوآپ رایج است، ورود به یک قرارداد سواپ جدید با موقعیت معکوس است. برای مثال، شرکتی را در نظر بگیرید که وارد یک قرارداد سوآپ شده و متعهد است درازای دریافت مبالغی برحسب نرخ لایبور، مبالغ ثابتی را بر پایه نرخ بهره ۵ درصد به طرف مقابل قرارداد پرداخت نماید. بهره ثابت پرداختی توسط شرکت در ۱۵ ژانویه هرسال انجام‌شده و مبالغ شناور در ۱۵ جولای دریافت می‌شود. در حال حاضر سه سال تا تاریخ انقضای قرارداد باقیمانده است و شرکت مورداشاره علاقه‌مند است که به قرارداد مذکور خاتمه بخشد.

برای این منظور وی می‌تواند وارد یک قرارداد سوآپ جدید با موقعیت معکوس شود. بدین ترتیب که طی یک قرارداد سو آپ سه‌ساله، بهره ثابت را دریافت و بهره شناور را پرداخت نماید. در قرارداد جدید، شرکت متعهد می‌شود به مدت سه سال و در تاریخ ۱۵ جولای هرسال نرخ بهره لایبور (نرخ لایبور (London Inter Bank Offered Rate=LIBOR) عبارت است از میانگین نرخ بهره بین‌بانکی که بانک‌ها در کوتاه‌مدت به یکدیگر وام می‌دهند). را به طرف مقابل پرداخت‌نموده و در عوض در ۱۵ ژانویه، نرخ بهره ثابت موردتوافق را دریافت کند. نرخ بهره ثابت در قرارداد سوآپ جدید مطابق شرایط روز بازار در تاریخ انعقاد سوآپ تعیین‌شده و ممکن است با نرخ ۵ درصد تعیین‌شده در قرارداد قبلی متفاوت باشد.  در هر صورت، مبالغ دریافتی و پرداختی برحسب نرخ لایبور با یکدیگر خنثی‌شده و شرکت صرفاً باید مبالغ ثابت مشخصی را برحسب مابه‌التفاوت دو نرخ بهره ثابت تعیین‌شده در دو قرارداد دریافت یا پرداخت نماید.  بنابراین، ریسک شرکت در برابر نوسانات نرخ بهره لایبور به طور کامل از بین می‌رود اما ریسک نکول طرف مقابل همچنان پابرجاست زیرا هر دو قرارداد سوآپ موردبحث کماکان به قوت خود باقی هستند. روش سوم خاتمه دادن به قرارداد سوآپ آن است که آن را به طرف سومی بفروشیم.  حالتی را در نظرگیرید که یک شرکت دارای یک قرارداد سو آپ به ارزش ۷۵ هزار دلار است. این شرکت می‌تواند در صورت جلب نظر و موافقت طرف مقابل قرارداد، شخص ثالثی را پیدا نماید و تعهد خود را به قیمت ۷۵ هزار دلار به وی واگذار نماید. رویکرد اخیر، چندان رایج نیست. روش دیگری که برای خروج زودتر از موعد از قرارداد سوآپ وجود دارد استفاده از اختیار معامله بر روی سوآپ (swaption) است. اختیار معامله بر روی سوآپ نوعی اختیار معامله است که دارایی پایه آن‌یک قرارداد سواپ است. دارنده اختیار معامله بر روی سواپ نسبت به ورود به سوآپ موضوع قرارداد مخیر است و می‌تواند از طریق این ابزار، اختیار ورود به یک قرارداد سوآپ معکوس را برای خود حفظ نماید.

انواع قراردادهای سوآپ

دارایی پایه سوآپ می‌تواند نرخ ارز، نرخ بهره، سهام، کالا و… باشد. در ادامه به معرفی اجمالی انواع مختلف قراردادهای سوآپ می‌پردازیم:

سوآپ نرخ بهره (interest rate swap)

در سوآپ نرخ بهره، طرفین قرارداد مبالغ بهره را برحسب ارز مشابه معاوضه می‌نمایند. در این نوع از سوآپ مبلغ اسمی قرارداد برای دو طرف قرارداد یکسان بوده و تسویه به صورت خالص انجام می‌شود. در سوآپ نرخ بهره دو حالت ممکن است:  در حالت اول، دو طرف قرارداد مبالغ بهره را برحسب بهره متغیر پرداخت می‌کنند. اما در حالت دوم، یکی از طرفین قرارداد برحسب بهره ثابت و دیگری برحسب بهره متغیر پرداخت می‌نماید. برخلاف سوآپ ارزی که پرداخت بهره ثابت برای دو طرفین قرارداد ممکن بود، در مورد سوآپ نرخ بهره چنین حالتی بی‌معنی خواهد بود زیرا با یکسان بودن ارز، این حالت منجر به مبادله جریان‌های نقدی کاملاً یکسان خواهد شد. ضمناً، در سوآپ نرخ بهره نیازی به مبادله مبلغ اسمی قرارداد در تاریخ انعقاد و اختتام سوآپ نیست، زیرا با ارز یکسان سروکار داریم. فرض کنید یک شرکت از بانکی وام گرفته است و نرخ آن براساس لایبور به علاوه درصد ثابتی است، ازآنجایی که نرخ لایبور متغیر است، شرکت برای پوشش ریسک خود، وارد قرارداد سواپ با بانک دیگری می‌گردد که در بازار سواپ فعال است و طبق آن قرارداد، مبالغ ثابتی را پرداخت و نرخ لایبور را دریافت می‌کند، در این مثال شرکت مذکور از یک‌سو با بانکی که وام گرفته طرف است و از سویی دیگر با بانکی که در بازار سواپ فعال است، ولی برآیند کلی این دو، این خواهد بود که نرخ لایبور را مستقیماً از یکی از بانک‌ها دریافت و به دیگری پرداخت می‌کند، درواقع ریسک تغییرات نرخ لایبور را پوشش داده و پرداخت‌هایش را در دو طرف به پرداخت‌های ثابت تبدیل می‌کند.

سوآپ سهام (equity swaps)

در سوآپ سهام، طرفین قرارداد مبالغی را برحسب بازده سهام یا شاخص سهام معاوضه می‌نمایند. سواپ سهام به‌گونه‌ای طراحی‌شده که علاوه بر بازده حاصل از سود نقدی، بازده ناشی از منفعت سرمایه‌ای (capital gain) را نیز شامل می‌شود. سوآپ سهام معمولاً توسط مدیران  پرتفوی مورد استفاده قرار می‌گیرد. قراردادی را در نظر بگیرید که درازای دریافت مبلغی ثابت، بازده شاخص s&p500 پرداخت شود، منظور از بازده نیز تغییرات شاخص مذکور در بازه‌ی زمانی مشخص است، بدیهی است که هردو نرخ در مبلغ ثابت قرارداد ضرب شده و جریانات نقدی پرداختی و دریافتی را حاصل می‌کند.

سوآپ ارزی (currency swaps)

در سوآپ ارزی، طرفین قرارداد مبالغ بهره را برحسب ارزهای مختلف ردوبدل می‌کنند. این روش به طرفین معامله کمک می‌کند تا در مقابل ریسک نوسانات نرخ ارز مقاوم‌تر بوده و آن را بهتر مدیریت کنند. در ۱۹۹۰، معمول‌ترین شکل سواپ، سواپ ارز ثابت- ثابت (fixed-for-fixed) بود که به‌صورت سواپ Plain Vanilla (رایج‌ترین نوع سوآپ) شناخته می‌شد. تحت این سوآپ ارز، گردش نقدینگی سواپ براساس گردش نقدینگی آتی دو ارز متفاوت است  که شامل مبادله میان دو طرف معامله نرخ ثابت بهره در یک نرخ ارز در معاوضه با نرخ ثابت بهره در نرخ ارز دیگری است. درواقع، شرکت A متعهد به پرداخت نرخی ثابت براساس یک نوع ارز و شرکت B متعهد به پرداخت نرخی ثابت بر اساس ارزی دیگر است. یک‌شکل معمول دیگر از سواپ، سواپ ارزی ثابت-شناور (fixed-for-flow) است. تحت این قرارداد،‌ یکی از جریان‌های پرداخت در نرخ ثابت‌ یک ارز قرارگرفته، در حالی‌که جریان پرداخت دیگر، براساس نرخ شناور ارز دیگر قرار می‌گیرد. درواقع، شرکت A متعهد به پرداخت نرخ ثابتی طبق یک نوع ارز و شرکت B متهد به پرداخت نرخی شناور بر اساس ارزی متفاوت است. یکی دیگر از انواع سواپ، سواپ ارز شناور-شناور (flow-for-flow) است. در این حالت هر دو طرف جریان پرداختی براساس نرخ‌های شناور ارزهای مورد قرارداد است. درواقع، شرکت A متعهد به پرداخت نرخ شناوری براساس یک نوع ارز و شرکت B نیز متعهد به پرداخت نرخی شناور بر اساس ارزی دیگر است. یک نوع دیگر از سواپ ارز که بسیار شایع و معمول است، سواپ ارز غیرهمسان (Cross-Currency Swap) است و آن توافقی است برای سواپ نرخ بهره ثابت در‌ یک ارز، با نرخ بهره متغیر در‌ یک ارز دیگر.

سوآپ نرخ بازده کل (Total Return Swap or Total Rate Of Return Swap: TRORS)

شیوه دیگر انجام سواپ ، سواپ نرخ بازده کل می‌باشد که در آن، طرفین معامله، یک دارایی را بصورت دارایی پایه یا معیار انتخاب کرده و توافق می‌کنند که یکی از طرفین بهره متعلقه به آن دارایی پایه و هر نوع افزایش یا کاهش ارزش آن دارائی را صاحب شود و طرف مقابل نیز وجوه ثابت یا شناوری را از طرف مقابل دریافت کند که بطور معمول هیچ‌گونه ارتباطی با دریافتی‌های طرف اول ندارد. در حقیقت، این نوع سواپ ، به طرف دوم اجازه می‌دهد تا دارائی‌اش را در برابر نوسان‌های ارزش، پوشش دهد و طرف نخست نیز می‌تواند بدون اینکه دارائی را وارد ترازنامه‌اش بکشد، از عایدات اقتصادی آن بهره‌مند شود. بدین ترتیب، سواپ بازده کل، دو کارکرد اصلی دارد؛ یکی کاهش ریسک اعتباری دارایی پایه از راه انتقال بازده کل به خریداران سواپ و دیگری کاهش ریسک بازار دارایی پایه فروشنده سواپ از طریق جبران زیان کاهش ارزش دارائی پایه به‌وسیله خریدار سواپ . علاوه بر این، منافع متعددی هم در استفاده از این نوع سواپ به‌جای خرید دارایی پایه برای سرمایه‌گذار مترتب است؛ اول آنکه لازم نیست خریدار سواپ شخصاً درباره تأمین مالی خرید دارائی پایه اقدام کند؛ لیکن در عوض مبلغی را به فروشنده سواپ درازای دریافت بازده کل ناشی از دارائی پایه می‌پردازد. دوم آنکه خریدار سواپ می‌تواند از بهترین اقدام فروشنده سوآپ در تهیه دارائی پایه نفع ببرد، سوم آنکه خریدار سواپ در معرض همان میزان خطر اقتصادی ناشی از یک سبد متنوع از دارائی‌ها در یک معامله سواپ است که در معامله‌های بازار نقدی به دست می‌آید. به این وسیله سواپ بازده کل نسبت به بازار نقد، ابزار بسیار مؤثرتری خواهد بود. چهارم آنکه خریدار سواپ، در خرید یک دارائی هم‌زمان با ریسک اعتباری مثل اوراق قرضه شرکتی در بازار مواجه با مشکل است و از سوی دیگر در برابر دریافت بازده کل دارایی پایه در معرض دو ریسک اعتباری یا نکول فروشنده سواپ و ریسک تغییر نرخ سود قرار می‌گیرد.

سواپ نکول اعتباری (Credit Default Swap: CDS)

ازآنجا که مؤسسات مالی، در معرض ریسک عدم بازپرداخت اقساط وام‌های مشتریان خود قرار دارند، به منظور صیانت از دارائی خود و مصونیت از ریسک عدم پرداخت اقساط وام از سوی مشتریان، از مکانیزم سواپ نکول اعتباری استفاده می‌کنند. مطابق این ساز و کار حقوقی – مالی، مؤسسات مذکور طی یک قراردادی در جایگاه خریدار سواپ قرارگرفته و با فروشنده سواپ که معمولاً یک مؤسسه بیمه‌ای است توافق می‌کنند تا در سررسیدهای معینی، مبلغی مشخصی را به فروشنده پرداخت کنند و متقابلاً، فروشنده نیز متعهد می‌گردد که در صورت عدم پرداخت اقساط مشتریان به موسسه مالی، وی در راستای اجرای قرارداد نکول اعتباری در سقف تعهدی که به موجب این قرارداد پذیرفته، معادل آنچه که مشتری موسسه نپرداخته است، جبران کند. در  این نوع سواپ، طرف خریدار، اجرتی را بصورت دوره‌ای به طرف فروشنده در برابر تعهد وی به پرداخت مبلغ مشخصی در آینده و در صورت بروز حادثه‌ای موردتوافق (مانند نکول)، پرداخت می‌کند. این قرارداد، مانند بیمه است که طی آن، صاحبان دارائی‌ها آن‌ها را درازای مبلغی بصورت دوره‌ای بیمه می‌کنند. تفاوت اصلی بین «سواپ نکول اعتباری» و «سواپ نرخ بازده کل» در این است که سوآپ نکول اعتباری از دارائی، در برابر بروز یک اتفاق خاص، محافظت می‌کند؛ در حالی‌که سواپ نرخ بازده کل از دارائی، در برابر کاهش ارزش احتمالی آینده آن حفاظت می‌کند. به عبارت دیگر، در حالی‌که اولی بصورت ابزار مشتقه اعتباری است، دومی هیچ‌گاه بصورت یک مشتقه اعتباری مطرح نمی‌باشد.

سوآپ کالا (commodity swaps) و سایر انواع سوآپ

مشابه آنچه در مورد سواپ ارزی، سواپ نرخ بهره و سواپ سهام ملاحظه شد می‌توان بر روی کالاها و هر چیز دیگری با نتایج تصادفی که شرکت‌ها، نهادهای مالی و یا اشخاص با آن مواجه هستند، قرارداد سواپ تعریف نمود.  سواپ کالا بسیار رایج است. برای مثال، شرکت‌های هواپیمایی برای خرید سوخت موردنیاز خود در آینده وارد قرارداد سو‌آپ می‌شوند. طی قرارداد مذکور آن‌ها مبالغ ثابتی را به طرف مقابل سواپ پرداخت کرده و در عوض، طرف مقابل هم مبالغی را بر مبنای قیمت سوخت به آن‌ها می‌پردازد. همچنین استفاده از سواپ برای تثبیت قیمت طلا  فلزات گران‌بها و یا گاز طبیعی نیز بسیار متداول است. هدف از این قراردادها تثبیت قیمت خرید یا فروش کالاهای مذکور است. مضافاً این‌که، می‌توان قراردادهای سواپ را برای کالاهای غیرقابل ذخیره‌سازی نظیر برق و با آب و هوا نیز استفاده کرد. در مورد سواپ آب و هوا، مبالغ پرداختی برحسب معیار خاصی از سنجش آب و هوا نظیر میزان بارش، دما و یا خسارت‌های ناشی از تغییرات آب و هوایی پرداخت می‌شود. قراردادهای سوآپ یا معاوضه نفتی، از سنخ قراردادهای معاوضه کالاست. درواقع رایج‌ترین نوع قراردادهای معاوضه کالا، قرارداد سواپ نفتی است. ایران به لحاظ موقعیت استراتژیکی و دسترسی به آبراه‌های بین‌المللی و خطوط لوله بسیار گسترده نفتی، موقعیت ویژه‌ای برای سواپ نفت و فرآورده‌های نفتی کشورهای آسیای میانه دارد.